Realizacja obowiązku w zakresie efektywności energetycznej poprzez realizację programów bezzwrotnych dofinansowań mających na celu współfinansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności na podstawie umów zawieranych z odbiorcami końcowymi
W dniu 29 listopada 2021 r. ogłoszono przepisy wykonawcze do ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (Dz.U. z 2021 r. poz. 2166) dotyczące realizacji programów bezzwrotnych dofinansowań w celu współfinansowania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej u odbiorców końcowych (kolejny możliwy sposób realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 10 ust. 1 tej ustawy, wprowadzony nowelizacją ustawy o efektywności energetycznej). Opublikowane zostało rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 22 listopada 2021 r. w sprawie wartości referencyjnych oszczędności energii finalnej dla przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej oraz w sprawie sposobu obliczania tych wartości (Dz.U. z 2021 r. poz. 2172). Zawiera ono wartości referencyjne, które w sposób ustandaryzowany oraz uproszczony określają ilość osiągniętej oszczędności energii finalnej bez konieczności sporządzania indywidualnych audytów efektywności energetycznej dla każdego dofinansowanego przedsięwzięcia.
Zmiana ustawy o efektywności energetycznej, która weszła w życie w dniu 22 maja 2021 r., wprowadziła nowy sposób realizacji przez podmioty zobowiązane obowiązku uzyskania oszczędności energii, o którym mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o efektywności energetycznej.
Zgodnie bowiem z art. 10 ust. 1 ustawy o efektywności energetycznej podmioty, o których mowa w ust. 2 są obowiązane
- zrealizować przedsięwzięcie lub przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego, w wyniku których uzyskuje się oszczędności energii finalnej w wysokości określonej w art. 14 ust. 1, potwierdzone audytem efektywności energetycznej, o którym mowa w art. 25, lub
- uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej, o którym mowa w art. 20 ust. 1, lub
- zrealizować przedsięwzięcie lub przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej, o których mowa w art. 15a ust. 1.
Zgodnie z art. 15a ustawy o efektywności energetycznej podmioty zobowiązane wymienione w art. 10 ust. 2 ustawy, odbiorcy końcowi którzy są uprawnieni do samodzielnej realizacji przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy, lub podmioty przez nie upoważnione mogą realizować programy bezzwrotnych dofinansowań, w celu współfinansowania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej na podstawie umów zawieranych z odbiorcami końcowymi, polegających na:
- wymianie urządzeń lub instalacji służących do celów ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody użytkowej na urządzenia lub instalacje charakteryzujące się wyższą klasą efektywności energetycznej;
- przyłączeniu do sieci ciepłowniczej.
Podmiot, który zamierza w 2022 r. zrealizować program bezzwrotnych dofinansowań mających na celu współfinansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej u odbiorców końcowych jest obowiązany sporządzić regulamin programu dofinansowań i przekazać jego kopię Prezesowi URE najpóźniej do 15 grudnia 2021 r. (art. 15a ust. 7 ustawy).
W myśl art. 15a ust. 8 ustawy o efektywności energetycznej regulamin programu dofinansowań powinien zawierać co najmniej:
- postanowienia określające grupę odbiorców końcowych,
- rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej,
- warunki i sposób skorzystania z dofinansowań,
- ilość energii planowanej do zaoszczędzenia przez odbiorców końcowych korzystających z programu dofinansowania dla danych przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej,
- okres obowiązywania programu dofinansowania i warunki jego zakończenia,
- wzór umowy z odbiorcą końcowym.
Należy podkreślić, iż wymianie, o której mowa w art. 15a ust. 1 pkt 1, mogą podlegać jedynie urządzenia grzewcze charakteryzujące się wyższą klasą efektywności energetycznej, o której mowa w aktach delegowanych w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 14 września 2012 r. o etykietowaniu energetycznym produktów związanych z energią, z zastrzeżeniem art. 7 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1369 z dnia 4 lipca 2017 r. ustanawiającego ramy etykietowania energetycznego i uchylającego dyrektywę 2010/30/UE (Dz. Urz. UE L 198 z 28.07.2017, str. 1).
Na stronie internetowej Ministerstwa Klimatu i Środowiska została umieszczona informacja o minimalnych klasach energetycznych urządzeń grzewczych, które będą mogły zostać objęte programem bezzwrotnych dofinansowań: https://www.gov.pl/web/klimat/programy-bezzwrotnych-dofinansowan.
Sumę energii finalnej zaoszczędzonej w ciągu roku kalendarzowego przez wszystkich odbiorców końcowych w wyniku realizacji programu bezzwrotnych dofinansowań stanowi ilość energii finalnej zaoszczędzonej przez tych odbiorców w wyniku zrealizowania przedsięwzięć współfinansowanych w ramach tego programu. Ilość energii finalnej, wyrażonej w tonach oleju ekwiwalentnego, zaoszczędzonej w ciągu roku kalendarzowego przez odbiorców końcowych w wyniku realizacji programu bezzwrotnych dofinansowań oblicza się z uwzględnieniem - określonych w ww. rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 22 listopada 2021 r. - wartości referencyjnych oszczędności energii finalnej dla każdego przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej. Przez wartość referencyjną oszczędności energii finalnej, rozumie się przeciętną ilość średniorocznych oszczędności energii finalnej, wyrażoną w tonach oleju ekwiwalentnego na rok, uzyskaną w wyniku realizacji danego rodzaju przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej (art. 15a ust. 2-4 ustawy).
Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o efektywności energetycznej podmiot zobowiązany może rozliczyć - przy wykorzystaniu oszczędności uzyskanych przez odbiorców końcowych w wyniku realizacji przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej współfinansowanych w ramach bezzwrotnego programu dofinansowań - wykonanie obowiązku, o którym mowa w art. 10 ust. 1 ustawy, do 30 czerwca trzeciego roku następującego po roku, którego dotyczy obowiązek.
Przy rozliczaniu wykonania obowiązku poprzez programy bezzwrotnych dofinansowań mających na celu współfinansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, podmiot zobowiązany przedkłada Prezesowi URE listę zawartych umów z odbiorcami końcowymi, zawierającą ich imiona, nazwiska lub nazwy, adresy zamieszkania lub siedziby, daty zakończenia realizacji poszczególnych przedsięwzięć oraz ilość zaoszczędzonej energii finalnej uzyskanej w wyniku ich realizacji. Do ww. informacji i dokumentów należy dołączyć oświadczenie podpisane przez osobę uprawnioną do reprezentowania podmiotu o następującej treści: "Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia wynikającej z art. 233 § 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny oświadczam, że zrealizowany został program bezzwrotnych dofinansowań w celu współfinansowania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, których beneficjentami są odbiorcy końcowi. Ilość energii finalnej zaoszczędzonej przez odbiorców końcowych w ramach tego programu dofinansowań, obliczona zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 15a ust. 5 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej, wynosi... ton oleju ekwiwalentnego."; klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.*
Należy pamiętać, że do celów kontrolnych podmiot zobowiązany przechowuje umowy zawarte z odbiorcami końcowymi w ramach realizacji programów bezpłatnych dofinansowań, przez okres co najmniej 5 lat od dnia upływu określonego w art. 16 ust. 1 ustawy terminu rozliczenia wykonania obowiązku.
*Oświadczenia składane pod rygorem odpowiedzialności karnej wynikającej z art. 233 § 6 ustawy Kodeks karny - ze względu na ich charakter - kwalifikować należy jako oświadczenie wiedzy a nie oświadczenie woli, a zatem nie jest możliwe podpisanie tych oświadczeń przez pełnomocnika strony.
W związku z powyższym, w przypadku osób fizycznych - oświadczenia powinny zostać złożonei podpisane przez tę osobę fizyczną. W przypadku spółek osobowych oświadczenia winny zostać złożone i podpisane przez wspólnika lub wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki, a w przypadku reprezentacji mieszanej - przez wspólnika działającego wspólnie z prokurentem - zgodnie z reprezentacją ujawnioną w KRS. W przypadku osób prawnych (spółek kapitałowych) - oświadczenia składają członek zarządu - przy reprezentacji jednoosobowej - lub członkowie zarządu - w przypadku reprezentacji łącznej. W sytuacji reprezentacji mieszanej, oświadczenia mogą zostać złożone i podpisane przez członka zarządu działającego wspólnie z prokurentem - zgodnie z reprezentacją określoną w statucie lub umowie spółki – ujawnioną w KRS.
W myśl art. 233 § 1 ustawy - Kodeks karny kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Zgodnie z § 6 w art. 233 ustawy Kodeks karny, przepis § 1 stosuje się odpowiednio do osoby, która składa fałszywe oświadczenie, jeżeli przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej.