W Polsce funkcjonuje już ponad 1,4 mln mikroinstalacji OZE
W 2023 r. do ponad 1,4 mln wzrosła liczba mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii, a ich moc zainstalowana przekroczyła 11,3 GW. Niezmiennie dominują prosumenckie instalacje fotowoltaiczne. W porównaniu do lat ubiegłych zmniejszyła się jednak dynamika przyrostu liczby i mocy instalacji tego typu.
Takie wnioski płyną z najnowszego raportu na temat energii wytworzonej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacjach i wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej w 2023 r.[1], który przygotował Urząd Regulacji Energetyki.
- Od lat obserwujemy dynamiczny rozwój rynku prosumenckich instalacji odnawialnych źródeł energii, których liczba w 2023 r. sięgnęła 1,4 mln. Dynamika ich rozwoju na przestrzeni ostatnich lat, zarówno liczby, jak i mocy mikroinstalacji OZE, potwierdza konieczność zwiększenia inwestycji w infrastrukturę sieciową. A sieci dystrybucyjne to jeden z najważniejszych obszarów działań podejmowanych przez Urząd Regulacji Energetyki – podkreśla Prezes URE, Rafał Gawin.
Jak wynika z raportu, na koniec 2023 r. do sieci elektroenergetycznych w Polsce przyłączonych było 1 403 875 mikroinstalacji wytwarzających energię elektryczną, a ich łączna moc zainstalowana wynosiła blisko 11,3 GW. Prawie 98 proc. instalacji tego typu było użytkowanych przez prosumentów, którzy eksploatowali 1 386 792 mikroinstalacje.
Rys. 1. Przyrost liczby mikroinstalacji w latach 2018–2023 ogółem oraz mikroinstalacji prosumenckich.
Najwięcej, bo ponad 99,9 proc. (1 403 199) mikroinstalacji OZE w naszym kraju wykorzystywało energię promieniowania słonecznego (PV). Instalacje tego rodzaju odpowiadają także za zdecydowaną większość, odpowiednio 99,8 proc. i 11,3 GW, mocy zainstalowanej mikroinstalacji.
Rys. 2. Przyrost mocy zainstalowanej w mikoinstalacjach OZE w latach 2018-23 (GW).
W 2023 r. mikroinstalacje odnawialnych źródeł energii wprowadziły do sieci dystrybucyjnych ponad 7,3 TWh energii elektrycznej, a wyprodukowana energia niemal w całości pochodziła z promieniowania słonecznego (99,7 proc.). Blisko 98 proc.(7,1 TWh) wprowadzonej do sieci energii pochodziło z instalacji użytkowanych przez prosumentów.
W odróżnieniu od lat poprzednich, w 2023 r. odnotowano jednak nieznaczny spadek udziału prosumentów w ogólnej ilości energii wprowadzonej do sieci przez wszystkich wytwórców w mikroinstalacjach. W poprzednich latach udział ten stopniowo wzrastał, osiągając na koniec 2022 r. poziom 98,1 proc. Natomiast w 2023 r. minimalnie spadł do poziomu 97,7 proc.
Rys. 3 Energia wprowadzona do sieci OSD przez mikroinstalacje OZE w latach 2018-23, w tym przez instalacje prosumenckie (GWh)
Na koniec 2023 r. ponad 2/3 mikroinstalacji prosumenckich (blisko 930 tys.) przyłączonych było do sieci dwóch operatorów: PGE Dystrybucja oraz Tauron Dystrybucja. Również do sieci tych OSD wprowadzono blisko 2/3 energii wyprodukowanej przez najmniejsze instalacje OZE.
Co ważne, w ostatnich latach obserwujemy spadek dynamiki przyrostu liczby nowych mikroinstalacji oraz ilości wyprodukowanej przez nie energii. Dynamika wzrostu liczby mikroinstalacji prosumenckich zmniejszyła się z ok. 41 proc. w 2022 r. do ok. 15 proc. w 2023 r. Spada także dynamika wzrostu ilości energii wprowadzanej przez nie do sieci, z ok. 110 proc. w 2022 r. do ok. 26 proc. w 2023 r.
Rys. 4 Dynamika przyrostu liczby mikroinstalacji oraz ilości energii wprowadzonej przez nie do sieci w latach 2018-2023 r.
***
- Mikroinstalacje to najmniejsze instalacje OZE przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV, które zgodnie z definicją ustawową[2] posiadają łączną moc zainstalowaną elektryczną nie większą niż 50 kW oraz ewentualnie moc osiągalną cieplną w skojarzeniu nie większą niż 150 kW.
- Mikro i małe instalacje OZE korzystają z szeregu preferencji związanych z ułatwieniem formalności m.in. łatwiejszego przyłączenia do sieci, braku konieczności uzyskania koncesji (wystarczy tylko wpis do rejestru wytwórców w małej instalacji), zwolnienia z kosztów bilansowania handlowego czy też mechanizmów wsparcia przy sprzedaży energii (wyznaczony na danym terenie sprzedawca, tzw. sprzedawca zobowiązany, ma obowiązek odkupu energii od wytwórcy).
- Aktualnie prosumenci rozliczają wyprodukowaną energię na podstawie dwóch systemów, tzw. systemu opustów (net-meteringu)[3] albo systemu net-billingu[4].
- Raport URE na temat energii wytworzonej i wprowadzonej do sieci przez w mikroinstalacje OZE przedstawia dane zbiorcze, ponieważ jest tworzony m.in. na podstawie wykazu wytwórców energii elektrycznej w mikroinstalacji, którego dane w zdecydowanej większości dotyczą osób fizycznych i podlegają ochronie na podstawie przepisów o ochronie danych osobowych.
[1] Raport przygotowywany jest na podstawie art. 6a ust. 2 pkt 1 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2023 r. poz. 1436, z późn. zm.).
[2] Art. 2 pkt 19 ustawy OZE.
[3] Dla „starych” instalacji, tj. tych, które zostały przyłączone do sieci do końca marca 2022 r. Polega on na korzystnym rozliczaniu energii wprowadzanej do sieci przez prosumenta i pobieranej (kiedy instalacja prosumenta nie produkuje energii lub nie pokrywa jego potrzeb energetycznych w całości). Prosument posiadający instalację o mocy do 10 kWp za 1 kWh oddaną do sieci może z niej odebrać 0,8 kWh.
[4] Dotyczy prosumentów, którzy przyłączyli mikroinstalacje do sieci po 1 kwietnia 2022 r. lub samodzielnie zdecydowali o przejściu do nowego modelu rozliczeń. Aktualnie zakłada on wynagradzanie za nadwyżki energii wprowadzanej do sieci po średniej rynkowej cenie energii z wcześniejszego miesiąca (wg indeksu RCEm). Wynagrodzenie za energię oddaną do sieci jest przekazywane na indywidualny depozyt prosumencki, z którego pomniejszane mają być rachunki za energię kupowaną z sieci.