Nawigacja

I. WPROWADZENIE

A. ZAKRES TEMATYCZNY
  1. Traktat Karty Energetycznej (TKE) zawiera szeroką gamę istotnych dla sektora energetycznego postanowień dotyczących, między innymi, handlu (obrotu), przesyłania energii, inwestycji i konkurencji. Opracowanie to jest natomiast ograniczone tylko do problemów handlu energią.
  2. Ponadto, prezentowany materiał jest zawężony do dwóch aspektów. Po pierwsze, dotyczy on wyłącznie zasad WTO, które zostały włączone do TKE (nie zaś zasad TKE w Artykule 5 dotyczących narzędzi inwestycyjnych związanych z handlem, ani zasad TKE w zakresie ceł i innych opłat w Artykule 29). Po drugie, jego głównym przedmiotem (obszarem zainteresowania) jest handel materiałami i produktami energetycznymi, pomimo że te same zasady WTO*) stosowane są, zgodnie z TKE, również do handlu urządzeniami energetycznymi. W rzeczywistości bowiem, gdy handel materiałami i produktami energetycznymi charakteryzuje szczególna specyfika, co rodzi wiele nowych kwestii, to handel urządzeniami energetycznymi nie różni się w zasadniczych aspektach od handlu innymi produktami przemysłowymi. Niemniej jednak, również handel urządzeniami energetycznymi będzie przedmiotem specjalnej uwagi.

B. O POTRZEBIE NINIEJSZEGO OPRACOWANIA
  1. Istnieje wiele opracowań poświęconych WTO i jej kompleksowemu reżimowi prawnemu. Także w ramach TKE powstał już dokument podsumowujący zasady WTO, które włączone zostały do TKE.
  2. Pomimo tego, dla wielu osób związanych z sektorem energetycznym pozostaje niejasne, co oznaczają zasady WTO w odniesieniu do handlu energią. W istocie, handel energią ma tak wiele cech szczególnych (wyjątkowe właściwości fizyczne wielu produktów energetycznych i sposób, w jaki one przekraczają granice; historia państwowych i pionowo zintegrowanych operatorów, którzy kontrolowali sektor, bądź nadal go kontrolują; istnienie naturalnych monopoli; etc.), że reguły WTO, stosowane do handlu energią, wymagają specjalnej uwagi i pozostają otwarte do dyskusji, także wewnątrz wspólnot handlowych. Dlatego też Układające się Strony Traktatu Karty Energetycznej zwróciły się do Sekretariatu o opracowanie materiału, który pomógłby im zrozumieć stosowanie zasad WTO w handlu materiałami i produktami energetycznymi i tym samym pomóc stronom traktatu, w szczególności tym, którzy nie są jeszcze członkami WTO, w ich staraniach zmierzających do wypełnienia handlowych postanowień TKE.
  3. W tym właśnie celu Sekretariat opracował niniejszy dokument. Omawia on ustalenia i zasady WTO mające zastosowanie do zasad Traktatu Karty Energetycznej, a w szczególności, wpływ tych zasad na handel materiałami i produktami energetycznymi. Zawiera on także przegląd tych ustaleń WTO, które mimo że nie znajdują zastosowania w kontekście TKE, posiadają istotne znaczenie dla handlu energią. Publikacja ta nie została pomyślana jako narzędzie konstytuujące jakąkolwiek oficjalną bądź nieoficjalną wykładnię zasad WTO i jej praktyk, ani też w żadnym stopniu nie przesądza stanowiska jakiejkolwiek strony – sygnatariusza TKE w sprawie interpretacji zasad i praktyk WTO, które są, bądź mogą być, stosowane w kontekście TKE. Twórcami takiej formalnej interpretacji mogą być bowiem wyłącznie członkowie WTO i/lub Układające się Strony TKE. Celem niniejszego opracowania jest natomiast wyjaśnienie pewnych podstawowych zasad i, w przypadku wątpliwości, określenie problemu i jego możliwego rozwiązania. W tym celu odniesiono się do odpowiednich raportów GATT/WTO dotyczących rozwiązywania sporów, w których niektóre z zasad GATT/WTO zostały zastosowane do konkretnych przypadków przez kolejne Panele GATT/WTO i/lub Organu Apelacyjnego (Appellate Body) WTO. Podkreślmy jednak, że raporty te nie tworzą – w sensie prawnym – znaczenia precedensowego, w praktyce jednak ich ustalenia często są przywoływane zarówno przez członków WTO, jak i w kolejnych raportach panelowych i raportach Organu Apelacyjnego.

C. STRUKTURA OPRACOWANIA
  1. Przed dokładnym przyjrzeniem się poszczególnym zasadom WTO, które znajdują zastosowanie do sektora energetycznego, celowe jest przeanalizowanie dwóch zagadnień o charakterze ogólnym. Po pierwsze więc dokument wyjaśnia, dlaczego handel energią jest tak specyficzny i czym różni się od handlu innymi towarami (przemysłowymi i rolnymi). Po drugie, podjęta została próba wyjaśnienia wszelkich budzących wątpliwości aspektów w sprawie tego, co oznacza i do czego zmierza WTO i jej prawne regulacje.
  2. Po zakreśleniu ogólnych ram rozważań, trzeci rozdział poświęcony zostanie omówieniu odpowiednich zasad WTO. Przedstawione będą kolejne porozumienia, począwszy od Układu Ogólnego w sprawie Taryf Celnych i Handlu (General Agreement on Tariffs and Trade – „GATT”) 1994 (część, która zajmie większość miejsca w niniejszym opracowaniu) i przechodząc następnie do Porozumienia w sprawie Barier Technicznych Handlu (Agreement on Technical Barriers to Trade), do tak zwanych porozumień w sprawie środków zaradczych (trade remedies agreements) w sprawie dumpingu, subsydiów i środków ochronnych oraz, w końcu, do bardziej technicznych porozumień dotyczących dostępu do rynku (licencjonowanie importu, reguły pochodzenia, wartości celnej i inspekcji przedwysyłkowej).
  3. Czwarty i ostatni rozdział tego opracowania poświęcony będzie porozumieniu WTO, które nie zostało włączone do TKE: Ogólny Układ w sprawie Handlu Usługami (General Agreement on Trade in Services „GATS”). Uzasadnieniem podjęcia tego tematu jest fakt, że (1) wiele elementów handlu energią jest faktycznie skategoryzowanych jako handel usługami; i (2) strony TKE mogą w przyszłości włączyć do traktatu niektóre części układu GATS, co jest szczególnie ważne dla regulacji handlu energią. Ten czwarty rozdział podkreśla różnice między produktami i usługami energetycznymi, a także podsumowuje podstawowe zasady GATS.


*)Od tłumacza:
W przekładzie tekstu na język polski wykorzystano stosowne fragmenty tłumaczeń następujących dokumentów WTO:
- Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu (WTO) sporządzonego w Marakeszu 15 kwietnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 98, poz. 483);
- Tekstów Porozumień WTO stanowiących Załączniki do Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu (WTO) (Dz. U. z 1996 r. Nr 9, poz. 54, Nr 32, poz. 143 oraz z 1998 r. Nr 34, poz. 195);
- Układu Ogólnego w sprawie Taryf Celnych i Handlu, wyd.: Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego.

[ WSTĘP DO WYDANIA POLSKIEGO ] [ Spis treści ] [ NA CZYM POLEGA SPECYFIKA HANDLU ENERGIĄ ]
Data publikacji : 19.08.2005

Opcje strony

do góry