Urząd Regulacji Energetyki Wnioski z obrad Światowego Kongresu Energetycznego - Współpraca międzynarodowa -

Sytuacja energetyczna świata

W dniach 5-9 września 2004 r. odbył się 19 Światowy Kongres Energetyczny. Był on istotnym wydarzeniem w energetyce światowej i ważnym forum wymiany poglądów dotyczących głównie przyszłości energetycznej świata. Znaczna część obrad poświęcono jednak sytuacji w krajach "trzeciego świata", gdzie ponad 2 mld mieszkańców wciąż nie ma dostępu do energii elektrycznej.

Obecna sytuacja energetyczna świata jest niezwykle skomplikowana. Na jednym biegunie znajdują się bowiem kraje rozwinięte OECD, zamieszkałe przez 1/6 ludności świata i zużywające blisko 60% energii elektrycznej, na drugim natomiast są kraje rozwijające się, zamieszkałe przez 5/6 ludności świata i zużywające tylko ok. 40% światowej energii pierwotnej i 37% energii elektrycznej. Wskaźniki zużycia energii na mieszkańca w krajach najbiedniejszych są nawet kilkadziesiąt razy niższe od zużycia w krajach wysokorozwiniętych i niestety nic zapowiada poprawy tej sytuacji.

Ponadto, jak zauważyli uczestnicy Kongresu, w ostatnim okresie w energetyce światowej wystąpiło wiele niepokojących zjawisk. Między innymi:

1. Wystąpiła spirala cen paliw i energii. Cena ropy osiągnęła kwotę 50 USD za baryłkę (w ostatnich dniach nawet 60 USD), wpływając na wzrost cen gazu ziemnego i węgla.
2. Miały miejsce awarie systemów elektroenergetycznych w głównych ośrodkach uprzemysłowionego świata.
3. Doszło do manipulacji prywatnych kompanii energetycznych na rynkach energii.
4. Narastał wzrost zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego i wzrost emisji gazów szklarniowych, wpływając na ocieplenie atmosfery i zmiany klimatyczne globu.

W związku z powyższym, podczas obrad pojawiły się opinie, iż mogą to być zwiastuny nowego kryzysu energetycznego. Jednakże oceny Kongresu odnośnie do zaopatrzenia świata w energię są raczej optymistyczne. Przejawiają się one w poniższych stwierdzeniach:

1. Świat posiada bogate zasoby kopalnych surowców energetycznych, które powinny wystarczyć na wiele dekad. Rezerwy udokumentowane: ropa naftowa na ok. 41 lat, gaz na ok. 64, węgiel na ponad 200 lat. Szacunkowe zasoby tych surowców są jednak wielokrotnie większe.

2. Występuje znaczny wzrost efektywności wykorzystania energii.

3. Obecny wzrost ceny ropy powinien zostać zahamowany i ustabilizowany na poziomie ekonomicznie uzasadnionym, np. po normalizacji sytuacji politycznej w Iraku.

4. Postęp techniczny zapewni dalszy wzrost efektywności wytwarzania i użytkowania energii, a nowoczesne technologie czystego spalania węgla umożliwią ograniczenie szkodliwych dla środowiska emisji.

5. Reformy rynkowe zapewnią ograniczenie wzrostu kosztów energii i zachęcą kapitał prywatny do finansowania nowych, niezbędnych inwestycji energetycznych.

Wnioski z Kongresu w Sidney

Zrównoważony rozwój stał się priorytetem sektora energii. Najistotniejszy wniosek Światowego Kongresu Energetycznego jest taki, że możliwe jest stworzenie zrównoważonych systemów energetycznych, choć istniej wiele zagrożeń, które należy wziąć pod uwagę.

W efekcie dyskusji Światowa Rada Energetyczna przyjęła następujące wnioski:

1. Na energię powinna być przeznaczana większa aniżeli dotychczas część światowych nakładów inwestycyjnych. Aby tak się stało, ceny muszą odzwierciedlać koszty. Systemy, które nie spłacają się w średnio- i długoterminowej perspektywie, nie są systemami zrównoważonymi. Rady regulacyjne muszą zatem uwzględniać ten fakt oraz zapewnić przejrzystość i stabilność, konieczną aby uzyskać napływ niezbędnego kapitału inwestycyjnego.

2. Żadna technologia nie powinna być stawiana na piedestał, czy też dyskwalifikowana. Dotyczy to wszystkich konwencjonalnych technologii węglowych, naftowych, gazowych, wodnych i jądrowych, a także technologii odnawialnych. Przy wszystkich tych technologiach należy działać w kierunku poprawy efektywności energetycznej.

3. Niezbędne jest pragmatyczne podejście do reform rynkowych. Działania interwencyjne państwa, takie jak oddziaływanie za pomocą dotacji lub podatków, powinny w możliwie najmniejszym stopniu zakłócać sygnały cenowe.

4. Niezawodność dostaw energii elektrycznej jest priorytetowym celem. W krajach rozwiniętych konsumenci żądają bowiem 100% niezawodności, podczas gdy odbiorcy w krajach rozwijających się doświadczają częstych wyłączeń energii, co niesie ze sobą duży ciężar kosztów.

5. Bezpieczeństwo dostaw i łatwiejszy dostęp do energii można zapewnić poprzez regionalną integrację systemów energetycznych. Należałoby zatem wzmocnić współpracę regionalną nad harmonizacją zasad regulacji i tworzeniem niezbędnej infrastruktury.

6. Należy wspierać innowacje w ramach istniejących technologii zaopatrzenia w energię i użytkowanie energii, gdyż są one równie istotne dla poprawy efektywności, redukcji kosztów i zmniejszenia skutków ekologicznych, jak nowe odkrycia i wynalazki.

7. Zmiany klimatu są poważnym problemem wymagającym zmian w decyzjach konsumentów, ale oferującym także potencjalne korzyści, takie jak możliwość rozszerzenia transferu efektywnych technologii z krajów uprzemysłowionych do rozwijających się. Może to także zachęcać do inwestycji w ramach pojawiających się mechanizmów handlu emisjami.

8. Postęp badawczo-rozwojowy musi być wspierany w bardziej zdecydowany sposób aniżeli dotychczas. Jest to warunkiem wstępnym niezbędnych innowacji. Dzięki współpracy międzynarodowej można by uniknąć dublowania prac badawczo-rozwojowych.

9. Niezwykle ważną kwestią jest zdobycie i utrzymanie zaufania społecznego. Zależy to jednak od przejrzystości sektora energetycznego. Ceny odzwierciedlające koszty nie zawsze będą akceptowane przez konsumentów. Konieczne jest zatem zdobywanie zaufania opinii społecznej oraz uniknięcie nacisków politycznych utrudniających realizację zamierzonych celów.

10. Zdobywanie zaufania społecznego należy zacząć od młodzieży, bowiem to ona będzie stanowiła o przyszłości zrównoważonego rozwoju energetycznego świata. Deklaracja Sympozjum Młodzieżowego Światowego Kongresu Energetycznego podkreśliła jej znaczenie w osiąganiu tego trudnego celu.