Urząd Regulacji Energetyki Notatka informacyjna dotycząca seminarium Grupy Roboczej Integracji Europejskiej, które odbyło się w Budapeszcie 9 czerwca 2006 roku, na temat gwarancji pochodzenia energii odnawialnej - Współpraca międzynarodowa -

W seminarium Grupy Roboczej Integracji Europejskiej działającej w ramach ERRA Prezesa URE reprezentował p. Robert Burzyński z Departamentu Przedsiębiorstw Energetycznych.

W seminarium wzięło udział dwudziestu przedstawicieli z trzynastu państw członkowskich Energy Regulators Regional Association takich jak: Albania, Australia, Austria, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Węgry, Litwa, Holandia, Polska, Rumunia, Turcja, Anglii, Kosowa oraz przedstawiciele organizacji: Association of Issuing Bodies (AIB) z Belgii, RECS International, Regional Center for Energy Policy Research (REKK) z Węgier, Warwick Bussiness School z Anglii, REEEP for Central and Eastern Europe and Turkey z Węgier, Regional Environmental Centre z Węgier.

Część pierwsza seminarium

Podczas pierwszej części seminarium prezentacje dotyczyły genezy idei zielonych certyfikatów (ang. green certificate) oraz zielonych etykiet (ang. green labels) energii odnawialnej, które spełniły pionierską rolę w kształtowaniu idei świadectw pochodzenia wprowadzonych dyrektywą 2001/77/WE o promocji produkcji energii odnawialnej na wewnętrznym rynku energii elektrycznej. W ramach tego bloku tematycznego przedstawiono również strukturę oraz funkcjonowanie stowarzyszenia Association of Issuing Bodies (AIB^[1]) zrzeszającego instytucje zajmujące się wystawianiem certyfikatów energii odnawialnej w tym RECS (certyfikaty międzynarodowe), Certificati Verdi (Włochy), ROCs (Wielka Brytania, Irlandia), Elcertificats (Szwecja), etc. oraz świadectw pochodzenia. Druga część seminarium poświęcona była zapoznaniu uczestników z konkretnymi przykładami wdrożeń systemów świadectw pochodzenia w: Australii, Austrii, Polski i Rumunii.

Bardzo interesującą prezentację pod tytułem: Renewable Energy Certificate Scheme (System certyfikatów energii odnawialnej) przedstawił Sekretarz Generalny RECS International^[2] pan Peter Niermeyer, w której w bardzo przystępny i poglądowy sposób zaprezentował historię RECS oraz handlu zielonymi certyfikatami, relacje między dyrektywą o energii odnawialnej, a systemami świadectw pochodzenia oraz ich wykorzystaniem w różnych krajach, jak również perspektywy pożądanych zmian w rozwoju systemów świadectw pochodzenia. Jak wynikało z prezentacji tylko niektóre kraje wdrożyły system świadectw pochodzenia, a część z nich w praktyce nie wykorzystuje go wcale lub w bardzo niewielkim stopniu. Jako przykład bardzo efektywnego wdrożenia systemu świadectw pochodzenia, zaprezentowano przypadek Holandii gdzie w pełni wdrożono standard European Energy Certificate System – EECS wypracowany przez AIB. W systemie holenderskim świadectwa wydawane są przez CertiQ, spółkę utworzoną przez operatora systemu przesyłowego w celu obsługi systemu świadectw pochodzenia (wydawanie, umarzanie, zmiana właściciela). Świadectwa wydawane są wyłącznie w formie elektronicznej. Wszelkie transakcje sprzedaży świadectw pochodzenia rejestrowane są w rejestrze świadectw prowadzonym bezpośrednio przez CertiQ. Jako przedstawiciel organizacji zrzeszającej faktycznych użytkowników systemów certyfikatów i świadectw pochodzenia energii odnawialnej pan P. Niermeyer zachęcał przedstawicieli rządów i urzędów regulacji energetyki, aby w swoich krajach, gdzie wdrażany jest system świadectw pochodzenia energii odnawialnej wykorzystali dotychczasowe doświadczenia i dobre praktyki wypracowane w ciągu ostatnich 7 lat przez AIB. Standardy te zostały opisane w dokumencie Principles & Rules of Operation (PRO).

Drugą bardzo interesującą prezentację pod tytułem Introduction of the AIB System przedstawiła pani Ursula Lackner pełniąca funkcję przewodniczącej Grupy Roboczej Nadzoru w ramach AIB, a jednocześnie przedstawiciela austriackiego regulatora rynku energii E-Control. Pani U. Lackner w skrócie przedstawiła historię stowarzyszenia oraz jego strukturę organizacyjną. W dalszej części prezentacji przedstawiła cele organizacji oraz wyniki jej działania. Głównym celem AIB jest informowanie o systemie certyfikacji energii odnawialnej oraz jego interakcji z rynkiem energii jak również o sprawdzonych rozwiązaniach technicznych umożliwiających praktyczne wdrożenie tego systemu w poszczególnych krajach. Nadrzędnym celem tych działań jest poszerzanie istniejącego systemu handlu certyfikatami energii odnawialnej RECS i nowych certyfikatów energii z kogeneracji (CHP) oraz wdrażanie standardów umożliwiających tworzenie wiarygodnych, zharmonizowanych i przejrzystych zasad wydawania i obrotu tymi certyfikatami. W tym celu wypracowano podstawowe, standardowe dokumenty oraz główne zasady systemu, które zawarto w opracowaniu pod nazwą Principles & Rules of Operation Dokument ten jest publicznie dostępny na stronie www.aib-net.org. Na koniec prezentacji przedstawione zostały wybrane statystyki wydawania, umarzania i obrotu certyfikatami energii odnawialnej RECS. Ze statystyk tych wynikało, że de facto głównymi nabywcami certyfikatów RECS są Holandia (nabywcy uzyskują obniżenie podatku energetycznego) oraz Austria (podmioty używają certyfikatów do marketingu „ekologiczności” sprzedawanej energii). Ponieważ zasady działania systemu certyfikatów energii odnawialnej można w większości zaimplementować w systemie świadectw pochodzenia energii odnawialnej, którego wdrożenie w krajach UE jest wymagane zapisami dyrektywy 2001/77/WE, reprezentantka AIB zachęcała przedstawicieli instytucji wystawiających bądź planujących wystawianie świadectw pochodzenia do przyłączenia się do stowarzyszenia AIB oraz wykorzystania zgromadzonych przez tę instytucję doświadczeń.

Część druga seminarium

W drugim bloku seminarium w ramach wymiany doświadczeń przedstawione zostały doświadczenia z funkcjonowania systemów certyfikacji Australii, Austrii, Polski i Rumunii.

Bardzo ciekawa okazała się prezentacja przedstawiciela australijskiego regulatora pana Dawida Rossiter. W Australii, obowiązek zakupu świadectw, wydanych wyłącznie dla produkcji energii w nowych instalacjach OZE, nałożono na przedsiębiorstwa obrotu energią elektryczną (zazwyczaj duże przedsiębiorstwa energetyczne nabywające energię bezpośrednio od wytwórców w celu dalszej odsprzedaży – nie wszystkie transakcje zakupu są kwalifikowane do podstawy obowiązku). Ponadto małe instalacje OZE takie jak: panele fotowoltaiczne, elektrownie wiatrowe, elektrownie słoneczne, wytwarzające energię w ilości poniżej 25 MWh rocznie, otrzymują świadectwa. Ewenementem jest możliwość otrzymania świadectw (również z góry za 10 lat) przez posiadaczy kolektorów słonecznych (wytwarzających de facto ciepło), dla których domniemuje się, iż ciepło przez nie wytworzone zastępuje energię elektryczną, która w innym wypadku byłaby zużyta na ogrzewanie (bezpośrednio obiektu bądź wody użytkowej). Świadectwa od tych wytwórców przejmowane są najczęściej przez sprzedawców małych instalacji OZE w zamian za upust w cenie sprzedawanej instalacji. Podobnie jak w Polsce wydane świadectwa mają nieograniczony czas ważności. Podczas rozliczania obowiązku nałożonego na przedsiębiorstwa energetyczne ewentualny niedobór świadectw powyżej 10 % wiąże się z opłata w wysokości 40 AUD/MWh (dolarów australijskich) tj. około 95 zł/MWh (w Polsce 240 zł/MWh). Jednakże wpłacona opłata może być odzyskana, jeżeli w trzech kolejnych latach przedsiębiorstwo umorzy świadectwa na pokrycie braków z poprzedniego okresu. Aktualna cena świadectw na rynku ogólnym (spot) wynosi około 23 AUD/MWh tj. ok. 54 zł. Świadectwa wydawane są wyłącznie w postaci elektronicznej jako zapis w centralnym rejestrze, a obsługa kont wytwórców OZE i innych podmiotów będących w posiadaniu świadectw pochodzenia możliwa jest przez zwykłą przeglądarkę internetową. Dotychczasowe, pięcioletnie doświadczenia z funkcjonowania wdrożonego w Australii systemu świadectw są bardzo pozytywne i skutkujące zamierzonym wzrostem produkcji energii odnawialnej.

Druga prezentacja pani U. Lackner dotyczyła systemu świadectw pochodzenia zaimplementowanego w Austrii. Sposób realizacji austriackiego systemu świadectw została zaprezentowany w zestawieniu z podstawowymi wymaganiami stawianymi przez dyrektywę 2001/77/WE oraz zaleceniami AIB zawartymi w dokumencie Principles & Rules of Operation takimi jak: zabezpieczenie przed dublowanym: wydawaniem, sprzedażą oraz umarzaniem świadectw, wiarygodności informacji zgłaszanych przez producenta i umieszczanych na świadectwie pochodzenia. Wystawione świadectwa pochodzenia wykorzystywane są przez wytwórców jako dowód wytworzenia energii z OZE w celu uzyskania gwarantowanej przez rząd ceny, a przez przedsiębiorstwa obrotu nabywające energię odnawialną w celu tzw. ujawnienia źródeł pochodzenia energii (eng. electricity disclosure – wymagane postanowieniami dyrektywy 2003/54/WE) dla jej konsumentów. Ciekawym elementem systemu świadectw pochodzenia w Austrii jest możliwość uzyskania świadectw pochodzenia dla energii innej niż odnawialna. Świadectwa te są wykorzystywane również w celu ujawnienia źródeł pochodzenia energii dla odbiorców końcowych.

Z ramienia Urzędu Regulacji Energetyki prezentację dotyczącą systemu świadectw pochodzenia energii odnawialnej wdrożonego w Polsce referował pan Robert Burzyński. We wprowadzeniu przedstawione zostały dokumenty prawne będące postawą: obowiązku uzyskania koncesji na wytwarzanie energii w odnawialnych źródłach energii, obowiązku pozyskania świadectw pochodzenia oraz zakupu energii elektrycznej przez przedsiębiorstwa energetyczne. W dalszej części referatu omówiono elementy obowiązku uzyskania świadectw pochodzenia tj. wysokość obowiązku w najbliższych latach, ograniczenia w zakresie współspalania biomasy pochodzenia leśnego w instalacjach powyżej 5 MW, procedurę wydawania i umarzania świadectw pochodzenia. Następnie zaprezentowano cechy charakterystyczne świadectwa, koszty jego uzyskania oraz możliwości handlu świadectwami poprzez Towarową Giełdę Energii. Na zakończenie przedstawiono statystykę ilości wydanych koncesji dla wytwórców energii odnawianej oraz statystkę wielkości produkcji energii odnawialnej w roku 2005.

Ostatnia prezentacja, przedstawiona przez panią Georgetę Stanciulescu dotyczyła systemu świadectw pochodzenia w Rumunii. W tym kraju, pomimo że nie jest jeszcze członkiem Unii Europejskiej wprowadzono już system świadectw zgodnie z dyrektywą 2001/77/WE. System świadectw został dość szczegółowo opisany w dokumentach prawnych, a jak wynika z jego struktury został on zaprojektowany z wykorzystaniem doświadczeń stowarzyszenia AIB. Wystawcą świadectw podchodzenia jest rumuński regulator - ANRE, który jednocześnie prowadzi centralny rejestr świadectw pochodzenia. Świadectwa są wystawiane co 6 miesięcy. Wytwórca na złożenie stosownego wniosku ma 30 dni od zakończenia produkcji. Okres ważności świadectw wynosi 1 rok. Wydane świadectwa mogą być sprzedawane, co też jest odnotowywane w centralnym rejestrze świadectw prowadzonym przez regulatora. Świadectwa pochodzenia są wykorzystywane głównie do trzech celów: monitorowania wypełnienia krajowego celu dla produkcji energii odnawianej, ujawnienia źródeł pochodzenia energii dla odbiorcy końcowego oraz dokumentowania źródła pochodzenia dla importu i eksportu energii odnawialnej.

Podsumowanie

W końcowych wypowiedziach uczestnicy seminarium wyrażali zainteresowanie pogłębianiem wiedzy na temat systemów świadectw pochodzenia oraz ich funkcjonowania w różnych krajach. Okazało się również, że wśród nowych członków Unii Europejskiej w praktyce w zasadzie tylko w Polsce świadectwa pochodzenia są szerzej wykorzystywane. Nasuwa się jednak pytanie czy Polski system świadectw pochodzenia nie może zostać uproszczony, poprzez umieszczenie centralnego rejestru świadectw pochodzenia w URE (aktualnie na Towarowej Giełdzie Energii) jak ma to miejsce np. w Anglii, Austrii, Holandii Włoszech, oraz czy nie można zharmonizować z systemem świadectw opartym na zunifikowanych zasad wypracowanych w ramach stowarzyszenia AIB.

Dalsze informacje

Szczegółowe informacje zawierające między innymi program seminarium, listę uczestników oraz wszystkie prezentacje można znaleźć na stronie internetowej http://www.erranet.org/Events/ERRA/2006/EU_WG_Meeting_June_Budapest.